Dhoma e jehonës në rrjetet sociale: Shmangia e tyre nëpërmjet edukimit mediatik

Nasibe Nur Karik

Në epokën e sotme dixhitale, rrjetet sociale mund të duken si një dritare drejt botës, por shpesh është më shumë si një pasqyrë që pasqyron vetëm besimet dhe interesat tuaja. Ky është thelbi i një dhome jehone (echo chamber) – një hapësirë ku algoritmet ju ushqejnë vetëm atë që përputhet me pikëpamjet tuaja ekzistuese, duke përforcuar paragjykimet dhe duke kufizuar ekspozimin ndaj këndvështrimeve të ndryshme. Ndërkohë që mund të ndiheni të “pranuar” në këto flluska dixhitale, ato pengojnë të menduarit kritik dhe mund të përhapin dezinformata. Njohuria mediatike ofron një aftësi për të njohur dhe për tu shmangur nga këto dhoma jehone. Duke kultivuar ndërgjegjësimin dhe të menduarit kritik, ne mund të sigurojmë që konsumi ynë i informacionit të jetë më i ekuilibruar dhe reflektues i botës në të cilën jetojmë.

Problemi thelbësor me dhomat e jehonës është se ato i privojnë njerëzit (përdoruesit e mediave sociale) nga një kontroll realiteti, duke i lënë ata në një realitet virtual. Në veçanti, izolimi ose mospërfshirja e opinioneve mund të fshehë të vërtetën. Platformat si Facebook, Twitter dhe Instagram ndjekin sjelljen tonë – pëlqimet, ndarjet dhe klikimet – për të kuruar përmbajtjen që rezonon me interesat tona. Ndërsa kjo mund të përmirësojë përvojën e përdoruesit duke ofruar përmbajtje që ndihet e personalizuar, ajo na bllokon këndvështrime të tjera pa pushim. Është e qartë se shmangia e zërave të tjerë do të parandalojë gjithashtu ekspozimin ndaj së vërtetës ose realitetit.

Shmangia nga dhomat e jehonës kërkon një ndryshim më shumë sesa thjesht diversifikimin e përmbajtjes që konsumojmë. Si fillim, kërkon një ndryshim në mënyrën se si ne angazhohemi me informacionin. Në këtë rast, edukimi mediatik luan një rol vendimtar. Njohuria mediatike i mëson individët të vlerësojnë në mënyrë kritike informacionin që hasin, të kuptojnë motivet pas përmbajtjes dhe të njohin paragjykimet që mund ta formojnë atë. Duke nxitur këto aftësi, arsimimi mediatik i fuqizon njerëzit të vënë në dyshim saktësinë e informacionit që marrin, veçanërisht në mjediset ku mbizotëron dezinformata. Me njohuri të forta mediatike, individët janë më të pajisur për të lundruar në peizazhin dixhital, duke bërë dallimin midis lajmeve të besueshme dhe përmbajtjes mashtruese.

Për t’i shpëtuar vërtetë nga një dhomë jehone, ne duhet gjithashtu të “sfidojmë” algoritmet që formësojnë përvojat tona dixhitale. Veprimet e thjeshta si ndjekja e një sërë mediash lajmesh,

përfshirja me këndvështrime të ndryshme dhe referenca e kryqëzuar e informacionit mund të prishin ciklin algoritmik. Duke kërkuar lajme nga media të ndryshme, individët mund të ekspozohen ndaj këndvështrimeve të ndryshme dhe të sfidojnë paragjykimet e tyre.

Injorimi kritik (critical ignoring) mund të jetë gjithashtu një zgjidhje e mirë. Mosveprimi me asnjë postim që synon të fitojë tërheqje përmes polemikave dhe algoritmi do të ketë më pak gjasa t’i vendosë ato në burimin tuaj, duke dobësuar shanset për një dhomë jehone.

Kur ndesheni me informacione politike, konspirative ose shkencore, kontrolloni faktet përpara se t’i ndani duke i bërë vetes këto tre pyetje:

· Kush qëndron pas informacionit?

· Cilat janë provat?

· Çfarë thonë burimet e tjera?

Si përfundim, çlirimi nga dhomat e jehonës është më shumë se një zgjedhje personale – është thelbësore për shëndetin e shoqërive tona demokratike dhe rritjen individuale. Duke diversifikuar me vetëdije median që konsumojmë, duke u angazhuar me një sërë këndvështrimesh dhe duke përmirësuar aftësitë tona të edukimit mediatik, ne mund të çlirohemi nga cikli i paragjykimeve të konfirmimit dhe keqinformimit. Këto përpjekje jo vetëm që përmirësojnë të kuptuarit tonë për botën, por gjithashtu nxisin dialog dhe lidhje kuptimplotë ndërmjet ideologjive të ndryshme. Epoka dixhitale ofron akses të paparë në informacion, por me këtë fuqi vjen edhe përgjegjësia. Pyetja është: A do të vazhdoni të jetoni në dhomën tuaj të jehonës, apo jeni gati për të eksploruar perspektiva të reja?

Ky blog është konceptuar si hapësirë për studentët që të shprehin mendimet, ndjesitë, si dhe rekomandimet e tyre për aspekte të ndryshme që lidhen me edukimin mediatik dhe shoqërinë ku ata jetojnë. Ky blog është mbështetur financiarisht nga Zyra e Marrëdhënieve me Publikun e Ambasadës së SHBA-së në Tiranë, në kuadër të Projektit “Edukimi për Median dhe Informacionin në Universitetet Shqiptare: Nga pilotimi në zbatim”. Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë blog janë të autorëve dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht ato të Departamentit të Shtetit.